آزمایش تیروئید چیست ؟

تیروئید چیست؟

تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در قسمت جلویی گردن شما قرار دارد. وظیفه آن تولید هورمون های تیروئیدی است که در جریان خون شما حرکت می کند و بسیاری از جنبه های متابولیسم بدن شما از جمله دما، وزن و انرژی را تنظیم می کند.

آزمایش تیروئید توسط خون گیری انجام می شود. برای انجام آزمایش نیاز به ناشتا بودن نیست. البته بعضی پزشکان معتقدند که بهتر است برای انجام آزمایش تیروئید ناشتا باشید. بهتر است در این خصوص با پزشک مرتبط خود مشورت کرده و دستورالعمل‌ های لازم را رعایت کنید. این غده در جلوی گردن و زیر حنجره قرار دارد.

نقش تیروئید در بدن
 

تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در پایین گردن، غده تیروئید دو هورمون اصلی می سازد: تیروکسین (T-4) و تری یدوتیرونین (T-3). این هورمون ها روی هر سلول بدن تاثیر می گذارند. آنها از میزان استفاده بدن از چربی ها و کربوهیدرات ها حمایت می کنند. آنها به کنترل دمای بدن کمک می کنند. روی ضربان قلب تاثیر دارند. و به کنترل میزان پروتئین بدن کمک می کنند.

تیروئید به عنوان یک غده درون ریز و کوچک در بدن وجود دارد که حالت پروانه ای داشته و در قسمت جلوی گردن قرار می گیرد. وظیفه این غده رشد بدن و تنظیم متابولیسم سلول های بدن می باشد که این وظایف را با ترشح هورمون ها انجام می دهد. زمانی که غده تیروئید نتواند هورمون ها را به درستی ترشح کند فرد دچار پرکاری و یا کم کاری تیروئید می شود به این ترتیب انجام آزمایش تیروئید بسیار مهم بوده و باید بتوانید این موارد را تفسیر کنید.

یکی از انواع آزمایش هایی که برای تیروئید انجام می شود آزمایش TSH می باشد. در این آزمایش میزان هورمون های تیروئیدی که شامل کلسی تونین T4 و T3 است اندازه گیری می شود. با استفاده از اعدادی که توسط این آزمایش به دست می‌آید می توان میزان هورمون ها را تفسیر کرد. وظایف هورمون هایی که از تیروئید ترشح می شود کنترل میزان سوخت و ساز در بدن می باشد که این هورمون می تواند تمام اعضای بدن را تحت تاثیر قرار دهد. یکی دیگر از هورمون هایی که در ازمایش TSH اندازه گیری می شود، تی اس اچ می باشد. این هورمون وظیفه کنترل کردن غده تیروئید را داشته و از هیپوفیز ترشح می شود.

نقش مهم هورمون های تیروئیدی
 

تنظیم عملکرد قلب
رشد بدن
کنترل کردن عضلات
تنظیم دمای بدن
متابولیسم و وزن
متعادل کردن حالات خلقی

آزمایش TSH تیروئید چیست ؟

اگر آزمایش تیروئید داده باشید قطعا با واژه TSH آشنایی دارید. عددهایی که در این آزمایش بررسی می‌شوند میزان کم یا زیاد بودن هورمون ها را برای شما واضح تر می کند. در حالت نرمال باید TSH بین 0.4 تا ۵ باشد و در افرادی که باردار هستند کمی پایین تر خواهد بود یعنی بین 0.4 تا 4 می باشد. اگر هورمون های تیروئیدی در خون شما کم باشد بدن این کمبود را تشخیص داده و غده هیپوفیز TSH ترشح می کند و باعث تحریک غده تیروئید و ترشح هورمون های تیروئیدی می شود این اتفاق در موارد عکس نیز رخ می دهد به طوری که اگر هورمون های تیروئیدی بیش از حد معمول ترشح شوند غده هیپوفیز تی اس اچ کمتری ترشح کرده و باعث می شود که غده تیروئید در ترشح هورمون ها کنترل شود.

تفسیر جواب آزمایش تیروئید
 

اگر شما آزمایش تیروئید را انجام داده اید و می خواهید آن را درون منزل تفسیر کنید ما به شما کمک خواهیم کرد. در این قسمت می خواهیم به بررسی محدوده نرمال این هورمون ها بپردازیم تا در صورت لزوم به پزشک متخصص مراجعه کنید. در نظر داشته باشید این اطلاعات صرفاً به خاطر داشتن یک دید کلی بیمار می باشد. بهتر است جواب آزمایش خود را پیش پزشک برده و مباحث تخصصی تر را از او سوال نمایید.

کم کاری تیروئید خفیف زمانی اتفاق می افتد که T3 و T4 در آزمایش طبیعی باشد، اما میزان TSH در آزمایش شما بالاتر از حد نرمال باشد. کم کاری تیروئید همچنین زمانی اتفاق می‌ افتد که T4 و T3 درون بدن پایین بوده اما TSH در آزمایش  بالا باشد. طبیعی بودن T3 و T4 و پایین بودن TSH نیز سبب وجود پرکاری تیروئید خفیف می شود.‌ طبیعی بودن T4 و T3 و پایین بودن TSH در آزمایش نشان دهنده پرکاری تیروئید می باشد.

اگر تمام این موارد در آزمایش شما پایین باشد نشان دهنده مشکلات غیر مرتبط به تیروئید می باشد و ممکن است مربوط به هیپوفیز و یا کم کاری تیروئید ثانویه باشد. انجام آزمایش تیروئید می تواند سبب شود تا شما با تمام این هورمون ها درون بدن خود آشنا شده و میزان آن ها را متوجه شوید. در صورت بالا و پایین بودن از حد طبیعی بهتر است به پزشک فوق تخصص غدد مراجعه کنید تا مشکل خود را بتوانید به راحتی درمان کنید.

بررسی آزمایش تیروئید

آزمایش تیروئید مخفف TSH می باشد. TSH هورمون تحریک کننده تیروئید می باشد که از غده ای به نام غده هیپوفیز ترشح می گردد. می توان گفت کم یا زیاد بودن این غده در بدن تاثیرات بسیار زیادی بر جای می گذارد. اگر ترشح این هورمون کم یا زیاد باشد تیروئید شما نمی تواند به درستی کار کرده و باید شما به دنبال راه‌ های درمان آن باشید. اگر‌شما با علائم پرکاری و کم کاری تیروئید مواجه شده باشید بهتر است آزمایش تیروئید را انجام دهید.

هرگاه هورمون TSH از حد نرمال کمتر باشد، تیروئید می تواند بیش از حد در بدن تولید شده و هیپوفیز کم می شود. با کم کردن هورمون TSH این میزان تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند.‌این کار به معنی پر کاری غده تیروئید می باشد. در نظر داشته باشید اگر شما آزمایش TSH را انجام دهید باید عددی بین ۰.۴ تا ۵ نشان دهد. اگر عدد شما بالاتر یا پایین تر از این محدوده باشد نشانگر پرکاری و کم کاری غده تیروئید شما است. بهتر است در اسرع وقت و در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرده و مشکل خود را درمان نمایید.

مقدار طبیعی TSH تیروئید

برای اینکه بتوانید خودتان جواب آزمایش تیروئید تان را تفسیر کنید این قسمت را از دست ندهید. گفته شد که اگر مقدار TSH در آزمایش بین 0.4 تا ۵ باشد یعنی کاملا نرمال است و غده های تیروئید مشکلی ندارند البته در بسیاری از برگه های آزمایش میزان نرمال هورمون ها در جلوی آن نوشته شده است و کارتان برای خواندن و تفسیر کردن آزمایش راحت تر می شود. گاهی اوقات تیروئید مشکل دارد اما جواب تی اس اچ کاملاً طبیعی است که در این موارد نادر پزشک باید به بررسی های بیشتری بپردازد.

مقدار بالای TSH تیروئید

اگر میزان TSH در آزمایش تیروئید بالا باشد نشان می دهد که تیروئید نتوانسته به میزان کافی هورمون T3  و T4 را ترشح کند به این ترتیب غده هیپوفیز TSH ترشح کرده و باعث افزایش این هورمون ها در بدن شده است. افرادی که دچار تی اس اچ بالا هستند یعنی از بیماری کم کاری تیروئید رنج می برند و باید تحت نظر پزشک درمان شوند.

دلایل کاهش سطح هورمون TSH

علت ها و مشکلاتی وجود دارند که سبب می شوند هورمون های موجود در آزمایش تیروئید کاهش پیدا کرده و پایین تر از محدوده طبیعی باشند. به عنوان مثال انواع تومور ها می توانند این مشکل را به وجود بیاورند. مصرف بیش از حد سیگار، کم کاری تیروئید ثانویه، پرکاری تیروئید اولیه، بیماری گریوز، التهاب تیروئید، بیماری پلامر یا گواتر سمی، وجود کیست یا ندول در غده تیروئید، مصرف بعضی از داروها مانند آسپرین، هپارین، دوپامین، لوودوپا و… جزو مواردی می باشند که می توانند بر روی میزان این هورمون اثر افرادی که مبتلا به چاقی هستند و از فعالیت های بدنی دور شده اند بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ می باشند. در این دیابت برخلاف دیابت نوع یک سلول ها انسولین تولید می کنند اما دیگر بدن نمی تواند از آن ها استفاده کند به این ترتیب گلوکز در خون بالا رفته و فرد دچار دیابت می شود. معمولاً ۹۰ درصد افراد به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند آزمایشاتی که برای تشخیص این نوع دیابت استفاده می شود شامل هموگلوبینa1c، قند خون ناشتا و قند خونه تصادفی می باشد که این موارد در بالا به صورت کامل توضیح داده شده اند.

علائم کم کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خستگی
حساسیت بیشتر به سرما
یبوست
پوست خشک
افزایش وزن
صورت پف کرده
صدای خشن
مو و پوست درشت
ضعف عضلانی
درد عضلانی، حساسیت و سفتی
سیکل های قاعدگی سنگین تر از حد معمول یا نامنظم هستند
نازک شدن موها
کاهش ضربان قلب که برادی کاردی نیز نامیده می شود
افسردگی
مشکلات حافظه

چه زمانی افراد باید آزمایش تیروئید بدهند

بیماری های مربوط به غده تیروئید مانند سایر بیماری ها دارای علائم اولیه می باشد بهتر است اگر در شما نیز این علائم وجود داشت نسبت به انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنید. نشانه هایی وجود دارد که افراد با دیدن آن ها متوجه می شوند که باید آزمایش تیروئید را انجام بدهند. به عنوان مثال متورم شدن گردن، کلسترول بالا، پوکی استخوان، سقط جنین،‌ کاهش میل جنسی در بانوان، دوره قاعدگی نامنظم و غیرطبیعی، تپش قلب به صورت نامنظم و … جزو علائمی می باشند که در صورت رخ دادن افراد باید در سریعترین زمان ممکن آزمایش دهند. افرادی که سیگار می کشند نیز بهتر است به صورت دوره ای و مرتب آزمایش تیروئید را انجام دهند. افرادی که مبتلا به اختلالاتی مانند اختلالات خود ایمنی و دیابت نوع ۱ هستند، افرادی که دچار سابقه خانوادگی در زمینه اختلالات تیروئید می باشند و یا افرادی که سابقه اختلالاتی مانند گواتر و جراحی برداشتن غده تیروئید را دارند نیز بهتر است این آزمایش را به صورت دوره ای و مرتب انجام دهند.

شرایط آزمایش تیروئید چیست؟

معمولا گفته می‌شود ناشتا بودن برای تست تیروئید لازم نیست و در هر ساعتی از روز می‌توانید آن را انجام دهید. این در حالی است که برخی پزشکان تاکید دارند که این آزمایش ناشتا انجام شود. در این حالت بهترین زمان آزمایش تیروئید صبح خواهد بود. بهتر است این موضوع را به طور اختصاصی از پزشک خود بپرسید. مدت زمان ناشتایی برای این آزمایش ۸ تا ۱۲ ساعت در نظر گرفته شده است.

قبل از انجام آزمایش راجع به داروهای مصرفی با پزشک و تکنسین آزمایشگاه مشورت کنید. زیرا پاره‌ای از داروها می‌توانند در نتیجه نهایی تست تیروئید تاثیر داشته باشند و داده‌های حاصل از این آزمایش را تغییر دهند.

آزمایش تیروئید در بارداری

در نظر داشته باشید افراد باردار باید آزمایش تیروئید را سر موقع انجام دهند. در زمان بارداری ممکن است هورمون های تیروئید با تغییرات دچار شوند و درون بدن فرد افزایش و کاهش پیدا کنند. مادری که به کم کاری تیروئید و یا پرکاری تیروئید مبتلا می شود، ممکن است خطراتی را برای جنین به وجود بیاورد. در این صورت بهتر است سریعاً به پزشک خود مراجعه کرده تا بتوانید این مشکل را برطرف کنید. در نظر داشته باشید تیروئید در بارداری می تواند یک سری عوارض جبران ناپذیری برای جنین و مادر داشته باشد. مشکلات تیروئیدی می‌ تواند بر روی رشد جنین تاثیر بسیار زیادی بگذارد و سبب شود که جنین به صورت کافی رشد نکند.

همچنین در بعضی از موارد می تواند باعث عقب افتادگی در کودکان شود. پس مادرانی که قصد دارند باردار شوند و یا به تازگی باردار شده اند، بهتر است در سریعترین زمان ممکن به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده و در زیر نظر یک پزشک متخصص آزمایش ‌های لازم را انجام دهند. افرادی که در دوران بارداری آزمایش تیروئید را انجام می‌ دهند باید هورمون TSH آن  ها در سه ماهه اول بارداری بین محدوده  ۰.۲ تا ۳.۹ باشد. در سه ماه دوم و سوم این عدد می تواند تا ۴.۱ نیز بالا رفته و طبیعی باشد.

مادرانی که دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید می باشند پزشکان معمولا از نوزادان به دنیا آمده آن ها آزمایش تیروئید می گیرند تا متوجه میزان تیروئید درون بدن نوزاد شوند. دز آزمایش تیروئید میزان هورمون TSH در نوزادان باید بین محدوده ۵ تا ۱۰ باشد. اگر این مقدار از ۱۰ بالاتر برود باید در سریع ترین زمان ممکن به پزشک معالج مراجعه نمود تا مشکل کودک برطرف شود.

میزان TSHطبیعی در بارداری
 

وجود کم کاری در افراد باردار آن هم در ماه های اول باعث می‌شود تا بر روی جنین تاثیر گذاشته و منجر به عقب افتادگی فرزند شود پس بهتر است حتماً در اولین فرصت نسبت به چک کردن هورمون های تیروئیدی اقدام کنید. میزان هورمون تی اس اچ در خانم های باردار به صورت نرمال در سه ماهه اول بین 0.2 تا 3.9 نانو گرم در دسی لیتر و در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم تا ۴.1 نانو گرم در دسی لیتر متغییر بوده و کاملا نرمال و طبیعی می باشد اما بهتر است که تمامی این آزمایش‌ها زیر نظر پزشک انجام شده و شرایط تان مورد بررسی قرار گیرد.

تیروئید در نوزادان

گاهی اوقات نوزادان تازه متولد شده نیز دچار تیروئید می شوند پس بهتر است آزمایش تیروئید در نوزادان را جدی بگیرید زیرا کم کاری و پرکاری در نوزادان می تواند اثرات زیادی را در میزان رشد آن ها داشته باشد. اختلال در رشد باعث ایجاد شدن اختلالات رفتاری در کودکان می شود. زمانی که نوزاد در بیمارستان به دنیا می آید از روز سوم تا روز پنجم از خون کف پای نوزاد برای آزمایش غربالگری استفاده می شود تا اگر دچار مشکلی بود برای رفع آن اقدام شود. معمولاً هورمون tsh در نوزادان اگر بین ۵ تا ۱۰ باشد باید حتماً آزمایش را تکرار کنید و اگر بیشتر از ۱۰ باشد باید نسبت به درمان آن چاره ای بیاندیشید. بهتر است مادرانی که با کم کاری تیروئید روبرو شده اند حتماً برای مصرف دارو به پزشک مراجعه کنند زیرا این عوارض می‌تواند بر روی کودک شان نیز تاثیر گذار باشد.

چگونه ریسک ابتلا به تیروئید را کاهش دهیم؟

رعایت نکات زیر می‌تواند منجر به کاهش ریسک ابتلا به تیروئید شود:

از گردنبند‌های محافظ تیروئیدی استفاده کنید.
بهتر است هنگام آزمایشات تصویربرداری با اشعه ایکس، از گردنبند‌های محافظ تیروئیدی استفاده کنید. این گردنبندها از غده تیروئید در برابر تشعشات اشعه ایکس جلوگیری خواهند کرد. قرار گرفتن بیش از حد در برابر اشعه ایکس می‌تواند منجر به سرطان تیروئید شود. بخصوص تصویربرداری‌هایی که از ناحیه قفسه سینه، سر، ستون فقرات و دندان‌ها انجام می‌شود.

سیگار کشیدن را ترک کنید.
دود سیگار مجموعه‌ای از سموم مختلف است که می‌تواند بر روی عملکرد غده تیروئید تاثیرگذار باشد. سیگار سطح تیروکسین T4 افزایش و سطح TSH را کاهش می‌دهد.

غده تیروئید را بررسی کنید.
چکاپ‌های دوره‌ای و خانگی غده تیروئید می‌تواند منجر به تشخیص زودهنگام بیماری شود. در طی این چکاپ‌ها اگر توده، برجستگی یا ورمی در ناحیه سطحی غده تیروئید وجود داشته باشد، تشخیص داده خواهد شد. برای این کار به یک آینه و یک لیوان آب نیاز دارید. با نوشیدن آب و بررسی گردن می‌توانید ندول تیروئید را تشخیص دهید.

در مصرف سویا دقت کنید.
سویا ماده غذایی است که می‌تواند در جذب لووتیروکسین اختلال ایجاد کند.

سلنیوم مصرف کنید.
سلنیوم نوعی ماده معدنی است که در پیشگیری از بیماری‌های تیروئیدی نقش مهمی ایفاء می کند.

همیشه مقداری یدید پتاسیم در دسترس داشته باشید.
یدید پتاسیم دارویی است که از جذب ید رادیواکتیو توسط سلول‌های تیروئیدی جلوگیری می‌کند.

حواستان به پرکلرات باشد.
پرکلرات، نمک‌های بی رنگ و بویی هستند که می‌توانند به آب آشامیدنی اضافه شوند. سطح بالای این ماده در جذب ید اختلال ایجاد کرده و سطح هورمون‌های تیروئید را کاهش می‌دهد.

به فکر درمان بیماری سلیاک باشید.
سلیاک نوعی بیماری خود ایمنی است. در این بیماری روده‌ها به پروتئینی به نام گلوتن حساسیت دارند. بروز اختلالات تیروئیدی مانند گریوز و هاشیموتو در افرادی که به سلیاک مبتلا هستند، سه برابر بیشتر است.

نسبت به فلوراید حساس باشید
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که وجود فلوراید در آب آشامیدنی می‌تواند خطر ابتلا به کم کاری تیروئید را افزایش دهد. با این حال هنوز در این مورد تردید وجود دارد.

چکاپ‌های دوره‌ای خود را جدی بگیرید.
اگر در خانواده شما سابقه اختلالات تیروئید وجود دارد یا به هر دلیلی ریسک بروز ناراحتی‌های تیروئیدی در شما زیاد است، چکاپ‌های پزشکی خود را جدی بگیرید.

کلام آخر
 

در مطالب بالا سعی کردیم تا در رابطه با آزمایش تیروئید و تمام جزئیات مرتبط با آن اطلاعات بسیار مفیدی را در اختیار شما قرار دهیم. آزمایش تیروئید جزو آزمایش های لازم و الزامی برای هر فرد و انسان در طول زندگی اش می باشد. شما بهتر است با دیدن هر گونه از علائمی که ذکر شد این آزمایش را انجام داده و نتیجه آزمایش را نزد پزشک متخصص خود ببرید تا بتوانید یک تفسیر درست و اصولی و علمی از آزمایش مورد نظر خود داشته باشید. پزشک متخصص غدد می تواند این آزمایش را به بهترین شکل ممکن تفسیر کرده و در صورت نیاز داروهای بسیار عالی و موثر را به شما تجویز کند. مصرف این داروها در جلوگیری و درمان کم کاری و پرکاری تیروئید می تواند کمک بسیار بزرگ به شما کند.

منابع

https://www.homeca.ir/
https://arameshlab.ir/